Zimozielona lawenda o ozdobnych listkach w kolorze srebrzystym i fioletowych kwiatach, to wyjątkowa roślina ogrodowa, chętnie hodowana także na tarasach czy balkonach ze względu na swój charakterystyczny zapach i dekoracyjny wygląd kojarzący się natychmiast z krajobrazami Prowansji. To właśnie w tej części Francji powszechnym widokiem są lawendowe pola znajdujące się w okolicach takich miast, jak Avignon, Orange czy Aries słynne dzięki pobytowi w tamtej okolicy malarza Vincenta van Gogha. W Polsce nie znajdziemy lawendy rosnącej w dzikich warunkach, jest natomiast coraz częściej hodowana w naszych ogrodach ze względu na niewielkie wymagania oraz wyjątkowe właściwości aromaterapeutyczne.

Odmiany lawendy

Wśród odmian tej rośliny znajdziemy m. in.

– lawendę francuską, nazywaną też arabską lub hiszpańską o fioletowych, różowych, purpurowych lub białych kwiatostanach z dekoracyjnymi podsadkami;

– lawendę wąskolistną – kwitnącą od czerwca aż do września nawet dwa razy, choć po ścięciu kwiatostany są nieco mniej spektakularne; jej odmiana Hidcote szczególnie dobrze sprawdza się w polskim klimacie, ma bowiem wysoką mrozoodporność i jest wyjątkowo dekoracyjna ze swoimi ciemnofioletowymi kwiatami; do popularnych, choć nieco bardziej wymagających w uprawie odmian należą też m. in. Dwarf Blue z fioletowymi kwiatami, Munstead w kolorze niebieskofioletowym, Rosea – zgodnie z nazwą – różowa lub biała Alba;
– lawenda pośrednia – nazywana też holenderską, będąca krzyżówką roślinną o większych rozmiarach i okazałych kwiatach; jej znane odmiany to Pure Platinum Nico czy Grosso lub Hidcote Giant.

Warunki uprawy lawendy

Lawenda wybierana jest chętnie do zdobienia ogrodu dzięki swoim niewielkim wymaganiom co do jakości gleby. Dobrze rośnie w pobliżu budynków, na gorszym podłożu żwirowym czy piaskowym. Najważniejsze jest dla niej stanowisko zapewniające dużo dostępu do słońca i spora zawartość wapnia w glebie. Jeśli brakuje go naturalnie, warto podsypać glebę przed posadzeniem lawendy kredą czy dolomitem. Najlepiej będzie rosła w miejscach zacisznych, bez nadmiernej wilgoci. Jeśli sadzimy ją na słabo przepuszczalnym gruncie, warto go zdrenować np. kawałkami tłuczonych doniczek wysypanymi na dnie dołka, w którym ma rosnąć lawenda.

Poszczególne krzaki powinny mieć zachowany odstęp od siebie, mniej więcej 30-40 centymetrów.
Ważnym etapem pielęgnacji lawendy jest jej przycinanie. Po kwitnieniu należy pędy krzaków skrócić o co najmniej połowę, dzięki czemu niektóre odmiany mogą ponownie zakwitać. Cięcie powoduje też zagęszczenie korony krzaków, dzięki pobudzeniu młodych pędów do wzrostu. Na wiosnę należy natomiast podciąć lawendę, usuwając chore, uszkodzone lub nadmiernie wyrośnięte pędy. Spowoduje to wzmocnienie rośliny, stworzenie z niej pięknego, bujnego krzaka, o większej odporności na mrozy i śniegi.

Młode krzaczki lawendy można uzyskać z nasion, najlepiej zakupionych u sprawdzonego sprzedawcy, który odpowiednio je przygotuje do uprawy. Można lawendę rozmnażać także przez pędy wierzchołkowe sadzonkowane w odpowiednim podłożu lub przez odkłady. W tym ostatnim przypadku rozmnażanie wykonuje się przytwierdzając do gleby wybraną łodygę lawendy i obsypując ją ziemią. Nieco bardziej ryzykownym sposobem rozmnażania jest podział, ze względu na niewielkie właściwości regenerujące drewniejących już krzaczków.

Jeżeli do hodowli ogrodowej wybrana została mrozoodporna lawenda wąskolistna, może ona przetrwać zimę w razie potrzeby okryta gałązkami świerkowymi, ocieplającymi podłoże. Inne odmiany lawendy traktowane są raczej jako rośliny jednoroczne, nie są bowiem tak odporne na niskie temperatury.

Ze względów dekoracyjnych dla ogrodu, lawenda doskonale prezentuje się posadzona wzdłuż wyznaczonych ścieżek, tworząc fioletowe rabatki lub niewielkie żywopłoty. Dobrze będzie czuła się na rabatach kwiatowych, w pobliżu takich gatunków roślin, jak róże, bodziszki, szałwia, liliowce, trawy ozdobne czy rośliny pienne. Można nią także ozdobić taras lub balkon, sadząc w wiklinowych koszykach czy ozdobnych doniczkach i tworząc swoją własną, małą Prowansję.

Zalety uprawy lawendy w ogrodzie

Poza zaletami dekoracyjnymi cieszącymi oczy ogrodników, lawenda ma też niezwykłe właściwości aromaterapeutyczne, przyprawowe i lecznicze. Zebrane w bukieciki i suszone kwiaty lawendy od wielu lat ceniły sobie gospodynie domowe, wkładając woreczki wypełnione suszem między bieliznę pościelową czy ubrania i odstraszając w ten sposób mole. Jako przyprawa w kuchni lawenda sprawdza się w daniach kuchni śródziemnomorskiej, wypiekach słodkich czy potrawach z grilla. Ma też działanie lecznicze podobne do melisy – jej aromat wpływa uspokajająco, dlatego lawenda stosowana jest w postaci olejków do masażu czy dodawana do kominków aromaterapeutycznych. Kwiaty lawendy mogą być także przyjmowane w postaci zaparzanej herbatki, a rosnąc jeszcze na kwiatach przyciągają w dużej ilości pszczoły i motyle dzięki swojej miododajności, odstraszając z kolei komary. Warto więc posadzić ją w bezpośredniej bliskości tarasu ogrodowego lub innych miejsc, w których lubimy przesiadywać wieczorami.