Podobne nazwy, ale nie rośliny. Pigwa i pigwowiec często są ze sobą mylone w potocznym nazewnictwie, ale ze względów botanicznych są to rośliny, które różnią się nie tylko wyglądem, wielkością, barwą kwiatów i smakiem owoców, co warto wziąć pod uwagę planując ich wykorzystanie w kuchni.

Czym więc różnią się w najbardziej znaczących stopniu pigwa i pigwowiec?

Pigwa pospolita – właściwości i zastosowanie

Jak twierdzą niektóre legendy, to właśnie pigwa, a nie jabłko, była owocem, którym skusił wąż w Raju pierwszą matkę – Ewę. Właściwości smakowe i lecznicze pigwy doceniali już starożytni Grecy i Rzymianie, jako owocu przypisywanego bogini Afrodycie i Wenus. Pochodząca z Azji pigwa dobrze przyjęła się w warunkach europejskich, dochodząc w cieplejszych krajach do wysokości nawet ośmiu metrów w sprzyjających warunkach i przypominając wyglądem drzewo gruszy. Hodowana w Polsce, nie ma aż tak imponujących wysokości, dochodzi najczęściej do rozmiarów dwóch-trzech metrów. Dobrze rośnie w żyznej i próchniczej glebie o lekko kwaśnym odczynie i dużej wilgotności, najlepiej udając się w uprawie na południu i zachodzie Polski, gdzie panują dłużej wyższe temperatury. Liście pigwy są spore, o średnicy do dziesięciu centymetrów. Mają ciemnozielony kolor z wierzchu, od spodu są natomiast pokryte szarym meszkiem nazywanym kutnerem. Drzewo pigwy kwitnie późną wiosną, pod koniec maja lub na początku czerwca, pokrywając się kwiatami o średnicy około pięciu centymetrów w kolorze białym lub jasnego różu.

Specyfiką większości odmian pigwy jest niemożność zapylenia się własnym pyłkiem, aby uzyskać więc owoce, należy posadzić obok siebie dwie odmiany pigwy w tym samym czasie zakwitające.
Najbardziej cenione w pigwach owoce dojrzewają w październiku i po zerwaniu, najlepiej po pierwszych przymrozkach w tym okresie, muszą jeszcze dojrzewać w warunkach domowych, kiedy zmieniają swoją barwę z zielonej na żółtą i zaczynają oszałamiająco pachnieć cytryną, choć w polskich warunkach mają zdecydowanie mniej tego zapachu. Pokryte są charakterystycznych kutnerem, meszkiem, który pojawia się też na liściach pigwy, jest jednak prosty do usunięcia z jej owoców. Dodana do herbaty pokrojona pigwa nadaje jej specyficzny aromat podobny nieco do cytrynowego, doskonale nadaje się też na przetwory typu konfitura czy nalewka pigwówka należąca do najbardziej lubianych alkoholi tego typu. W smaku pigwa jest neutralna, jej główną właściwością jest aromat. W porównaniu z pigwowcem pigwa jest mniej kwaskowata i zawiera mniej pektyn, więc pod wpływem gotowania z dodatkiem cukru szybciej się rozpada i nabiera koloru czerwonego.

Owoce obu roślin natomiast bardzo dobrze się przechowują, nawet przez kilka miesięcy w chłodnej temperaturze i bez nadmiernego stłoczenia.

Pigwowiec – właściwości i zastosowanie

W odróżnieniu od pigwy będącej drzewem, pigwowiec jest krzewem ozdobnym i użytkowym w trzech odmianach nadających się do uprawy ogrodowej i wykorzystania owoców: pigwowca japońskiego, okazałego i pośredniego. Łatwy w uprawie, pigwowiec jest też dużo bardziej odporny na mrozy. Jego krzewy osiągają wysokość jednego lub dwóch metrów. Kwitną w kwietniu i maju pokrywając się czerwonymi, różowymi lub pomarańczowymi kwiatami. Mogą być uprawiane w przeciętnych warunkach glebowych, na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych. Dobrze wytrzymują niskie temperatury czy susze. Mrozy mogą powodować lekkie ich przemarzanie, jednak roślina jest w stanie wypuścić nowe pędy w miejsce zniszczonych. W ramach pielęgnacji, pigwowce wymagają jednak przycinania. Wykonuje się je po zakwitnięciu rośliny, formując krzew, usuwając w miejscach nazbyt gęstych pędy i stare, nadmiernie rozrośnięte gałęzie. Pigwowce są także łatwe w rozmnażaniu: przez nasiona lud odkłady z pędów zasypanych glebą.
Owoce pigwowca, podobnie jak pigwy, należy zbierać po pierwszych przymrozkach w październiku. Niewielkie, w kolorze żółtym lub czerwonym, przypominają rajskie jabłuszka i też wymagają leżakowania po zerwaniu w chłodnej temperaturze, kiedy zaczynają wydzielać piękny zapach, z powodu którego nazywane są „polską cytryną”. Jedne i drugie owoce nie nadają się do spożycia w stanie surowym, natomiast służą doskonale jako źródło witaminy C w przetworach domowych.

Właściwości owoców pigwy i pigwowca

Przygotowując przetwory z owoców pigwy lub pigwowca, należy pamiętać o smaku pigwowca, który jest znacznie bardziej kwaśny niż pigwa, trzeba więc do nich użyć więcej substancji słodzących. Pigwowiec swój wyrazisty i bardziej zdecydowany smak zawdzięcza większej ilości pektyn. Oba gatunki nadają się świetnie do przetworów typu konfitury, nalewki czy dżemy i galaretki. Są w zimie niezastąpionym źródłem witaminy C, której mają więcej niż cytryna. I pigwa i pigwowiec mają także właściwości lecznicze, pomocne w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła czy żołądka. Można je także stosować jako okłady pomagające przy stanach zapalnych spojówek, zajadach, odmrożeniach czy hemoroidach. Do leczenia problemów żołądkowych stosowane są także nasiona pigwy.