Zamiast muru czy płotu – zimozielony żywopłot, który cieszy kolorem nawet w zimie, chroni przed wścibskimi spojrzeniami, izolują także od hałasu czy ruchu na drodze i osłaniają od wiatru. Ich dodatkowym atutem jest dość prosta pielęgnacja większości roślin tworzących żywopłoty, dzięki czemu nawet mało doświadczeni, początkujący ogrodnicy, mogą bez problemu uzyskać zadowalające ich efekty hodowli. Krzewiące się rośliny żywopłotowe stają się schronieniem dla ptaków, które wspomagają walkę ze szkodnikami. Wybór żywopłotu jako naturalnej osłony ogrodowej ma więc wiele zalet. Jakie rośliny najlepiej wybierać na żywopłot i które z nich najszybciej rosną, dając naturalne ogrodzenie od otoczenia – oto zestaw kilku najpopularniejszych.

Skąd wzięły się żywopłoty?

Ciekawostką jest fakt, że żywopłoty chroniące ludzką prywatność powstawały już w czasach ludzi pierwotnych. Największą popularność zdobyły w wiekach XVIII i XIX, kiedy modne stały się ogrody formowane przez specjalistów w tej dziedzinie, w stylu francuskim, z misternie strzyżonymi kształtami roślinami. Dzięki łatwości formowania roślin żywopłotowych w różne kształty, powstawały z nich fantazyjne formy zielonych rzeźb, jak kule, walce czy zwierzęta, anioły i postacie ludzkie. Żywopłoty służyły także do tworzenia kunsztownych labiryntów – wiele z takich dzieł roślinnych można do dzisiaj podziwiać w Europie w ogrodach należących dawniej do arystokracji.

Warunki hodowli żywopłotu

Wybierając rośliny na żywopłot, możemy trafić na mniej i bardziej wymagające pielęgnacji, jeśli więc zależy nam przede wszystkim na uzyskaniu szybkiego efektu zielonego płotu bez specjalnego poświęcania mu uwagi – wybierzmy rośliny niewymagające specjalnej uwagi. Warto jednak pamiętać, że od samego początku musimy zadbać przede wszystkim o zapewnienie roślinom tworzącym zielone ogrodzenie odpowiednią przestrzeń dla swobodnego rozwoju. Odległość pomiędzy poszczególnymi krzakami powinnam więc wynosić mniej więcej pół metra, nie tylko od siebie, ale też od siatki czy innego typu ogrodzenia. Posadzone zbyt gęsto, krzewy tracą na atrakcyjności wyglądu i nie rosną zbyt zdrowo. Poza tym rośliny powinny mieć zapewnione podobne oświetlenie, bowiem pozbawione światła słonecznego krzewy będą gorzej się rozwijać. Już na etapie sadzenia krzewów, zapewnijmy im dobre podłoże, zapobiegając szybkiemu wyjałowieniu gleby. Powinna ona mieć właściwości próchnicze, być dość dobrze napowietrzona i nawilżona. Przy rozwijającym się żywopłocie najlepsze efekty uzyskamy nawożąc i regularnie podlewając glebę, a dodatkowo zapewniając jej ściółkowanie kompostem lub ściętą trawą.
Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym dla żywopłotów jest oczywiście ich cięcie wykonywane na jednorocznych pędach, które powinny zostać skrócone o połowę. Zimozielone rośliny i iglaki mogą być przycinane w maju po wiosennych przymrozkach. Żywopłoty liściaste i rosnące szybko, mogą wymagać cięcia dwa razy w roku: pod koniec zimy lub na wiosnę i powtórnie w lipcu. Jeżeli w żywopłocie zalęgły się ptaki, cięć dokonujemy dopiero po zakończeniu ich pierwszego lęgu, czyli w okresie początku lipca.

Najlepsze rośliny na żywopłoty – iglaki

Wśród najpopularniejszych roślin tworzących żywopłoty w polskich ogrodach znajdują się oczywiście na pierwszym miejscu iglaki i rośliny zimozielone, ze względu na szybki wzrost, niewielkie wymagania i łatwość formowania oraz zachowanie koloru nawet w szarym okresie jesienno-zimowym.
Wśród krzewów zimozielonych chętnie wybieranych na żywopłoty znajdziemy więc m. in. jałowiec wirginijski, który potrafi dorastać nawet do wysokości ośmiu metrów, z samej swojej natury wyjątkowo gęsty, a więc dający od razu po sadzeniu efekt zagrodzenia ogrodu przed spojrzeniami niepożądanymi. Regularne przycinanie pozwala na uzyskanie wręcz płaskiej ściany zieleni, ponieważ w ten sposób rośliny coraz mocniej się zagęszczają. Jałowiec wirginijski dobrze sprawdzi się niemal na każdym rodzaju gleby poza zbyt gliniastą i mokrą, na stanowisku słonecznym. W zimie, przy dużych opadach śniegu wymaga jedynie strzepywania go z gałązek, aby nie dopuścić do ich deformacji czy łamania lub zabezpieczenia krzewów po związaniu ich sznurkiem.
Do najchętniej sadzonych krzewów żywopłotowych należy też bezsprzecznie tuja, czyli żywotnik, o smukłym kształcie, przypominającym nieco śródziemnomorskie cyprysy i igłach w różnych kolorach: od jasnozielonych po szaroniebieskie. Szczególnie łatwą w uprawie jest odmiana żywotnika zachodniego, dobrze czująca się zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych, mrozoodporna, szybko rosnąca i świetnie znosząca cięcie, a poza tym bezpieczna dla dzieci, bowiem jej igły nie są kłujące. W ciągu zaledwie kilku lat tuja może osiągnąć wysokość dwóch metrów, co dla większości ogrodników planujących swoje żywopłoty jest wysokością idealną – nie zacieniającą zbytnio ogrodu, ale dobrze odgradzającą od spojrzeń i chroniącą prywatność.
Nietypowym, ale wyjątkowo urokliwym krzewem iglastym tworzącym żywopłoty może być modrzew, odmiana europejska lub japońska, jedyna spośród iglaków gubiące igły na zimę. Szybko rosną na żyznych, przepuszczalnych i wilgotnych glebach, sprawdzają się w niewielkich ogrodach, na stanowiskach słonecznych. Chcąc uzyskać gęsty żywopłot modrzewiowy, należy go przycinać dwa razy w sezonie, ze względu na wyjątkowo szybko wzrost tej rośliny.

Najlepsze rośliny na żywopłoty – liściaste

Bukszpan wiecznie zielony to kolejna z roślin często wybieranych jako żywopłotowe, odznaczająca się szczególnie szybkością wzrostu. Drobne listki, gęstość i wyjątkowa zdolność do regeneracji, nawet po cięciach dokonanych przez osoby niespecjalnie obeznane z tym zajęciem pozwala na tworzenie wyjątkowych kształtów oraz ogrodzeń wysokich lub niskich. Dobrze rośnie na glebie próchniczej, żyznej przepuszczalnej i mocno wilgotnej. Sprawdza się w warunkach miejskich oraz przy letnich okresach suszy. Kiepsko natomiast może znosić słońce i nagłe skoki temperaturowe zimą – w takim przypadku wymaga podlewania. Choć jest to roślina liściasta – nie zrzuca liści w okresie zimowym, dzięki czemu w roli żywopłotu będzie stanowił zielone ogrodzenie przez cały rok.
Do tworzenia żywopłotów dobrze nadają się też graby, które z natury są wysokimi i gęstymi drzewami, nadającymi się także do formowania zielonych płotów. Dzięki regularnemu przycinaniu, gałązki grabów niezwykle się zagęszczają, tworząc lite zielone ściany. Aby szybciej uzyskać pożądany efekt, warto wybierać sadzonki już gęste i w miarę rozrośnięte ze względu na dość długi okres rośnięcia grabów. Można go przyspieszyć przez regularne przycinanie powodujące wypuszczanie odrostów, podwiązywanie lub przyginanie gałązek. Graby mogą rosnąć na niemal każdym rodzaju gleby, w tym piaszczystym pod warunkiem jego żyzności i muszą mieć zapewnioną stałą wilgoć. Jesienią ich liście najpierw przebarwiają się na żółto, a potem na brązowo i mogą po wyschnięciu utrzymywać się na gałązkach nawet do wiosny. Ciekawostką jest fakt, że owoce grabów przypominające szyszki o twardych nasionach stanowią przysmak ptaków grubodziobów, które mogą dzięki temu stać się częstymi gośćmi w ogrodach z żywopłotami grabowymi.

Wyjątkowo ozdobnym gatunkiem rośliny polecanej do stworzenia żywopłotu będzie berberys Thunberga, którego niemal wszystkie odmiany nadają się do tworzenia niższych i dochodzących nawet do dwóch metrów ogrodzeń. Liście poszczególnych odmian różnią się kolorami, mogą być purpurowe z żółtymi brzegami, intensywnie zielone lub żółte. Dodatkowo pięknie przebarwiają się w okresie jesieni, dzięki czemu tworzą intensywne, kolorystyczne plamy w szarzejącym ogrodzie. Świetnie przyjmują się na każdym rodzaju ziemi ogrodowej, lubią stanowiska słoneczne lub cieniste, a w zimie na krzewach berberysu utrzymują się owoce w koralowych barwach, wyjątkowo pięknie wyglądające na tle śniegu i przyciągające wiele gatunków ptaków.
Piękne jesienne przebarwienie na stanowiskach dobrze doświetlonych daje też kolejny krzew liściasty dobrze nadający się do tworzenia żywopłotów i łatwy w formowaniu – irga błyszcząca, która regularnie strzyżona może dojść nawet do półtora metra wysokości. Irga sprawdza się w każdym rodzaju gleby, może też rosnąć na miejscach słonecznych lub cienistych, choć najbardziej efektownie wygląda, jeśli jest dobrze doświetlona. Jest wyjątkowo odporna, nie tylko na niskie temperatury, ale też zakurzenie czy dym, dlatego często hodowana jest w warunkach miejskich zanieczyszczeń. Jej ciemnozielone liście na jesieni przebarwiają się w odcieniach czerwieni.

Popularnym krzewem żywopłotowym, dającym wysokie na około dwa i pół metra zielone ściany, jest odmiana ostrokrzewu Meservy – idealnego do trudnych warunków polskich temperatur, bowiem odpornego na niskie temperatury i porywiste wiatry doprowadzającej do wysuszenia gleby. Ostrokrzew Meservy może rosnąć na żyznych i próchniczych ziemiach, stale wilgotnych, na stanowiskach cienistych lub półcienistych i dość zacisznych. Jego zimozielone liście mają ostro zakończone brzegi, dlatego niekoniecznie nadają się do ogrodów, w których spędzają czas małe dzieci.
Dochodzący nawet do dwóch metrów żywopłot można stworzyć także z krzewów porzeczki alpejskiej, wybierając spośród niej odmianę Schmidt o wyjątkowo ładnych, grubych i zdrowych liściach, które utrzymują się na gałązkach od wczesnej wiosny do okresu późnej jesieni, tworząc efektowne, jednorodne zielone ściany, łatwo poddające się formowaniu. Na wiosnę na gałązkach pojawiają się dodatkowo zdobiące żywopłot żółtozielone kwiaty. Jako jeden z nielicznych krzewów, porzeczka alpejska potrafi rosnąć w otoczeniu większych roślin, często więc sadzona jest w bezpośredniej bliskości drzew. Dobrze rośnie na glebach żyznych, nieco gliniastych i wilgotnych, ale ma dość dobrą odporność także w gorszych warunkach uprawy, na stanowiskach i słonecznych i zacienionych. Są też kolejnymi krzewami, które bez większego szwanku przetrwają w trudnych warunkach miejskich zanieczyszczeń. Ciemnozielone liście porzeczki alpejskiej na jesień przybierają barwę żółtą.